Op 25 oktober 1944 liquideerde het Haarlemse verzet de collaborateur Fake Krist op de Westergracht. Als represaille schoten de Duitsers een dag later 10 verzetsmensen dood bij de Kathedrale Basiliek Sint-Bavo. De Treurende vrouw staat in een plantsoen aan de Westergracht en herinnert aan deze treurige gebeurtenis. Het beeld werd door de kunstenaar Oswald Wenckebach gemaakt op initiatief van het Comité Verzetsmonument Westergracht. Het beeld werd onthuld in 1949 en is sindsdien ieder jaar op 4 mei het toneel voor één van de plechtigheden jaarlijks in Haarlem gehouden voor de dodenherdenking.
